"Τα δέντρα πρακτικά είναι αθάνατα, μας λέει ο καθηγητής βιολογίας του Πανεπιστημίου της Πάτρας, Γιάννης Μανέτας. Πράγματι είναι αθάνατα, εκτός από την περίπτωση που τα σκοτώνουμε…"
Με τα παραπάνω λόγια τελειώνει το έγγραφο του Πιστοποιημένου Αστικού Δενδροκόμου Μηνά Τσακιρίδη, σχετικά με την "μεταφύτευση" των δέντρων της εκβολής στο Μπλε Λιμανάκι. Παρακάτω παραθέτουμε ολόκληρο το έγγραφο του Μηνά Τσακιρίδη:
Μεταφύτευση ή μετάσταση των δέντρων;
Όταν το Δημοτικό Συμβούλιο Δήμου Ραφήνας-Πικερμίου αποφάσισε πως «δεν θα κόψουν
τα δέντρα της εκβολής» αλλά «θα τα μεταφυτεύσουν», κάποιοι πίστεψαν πως, αν μη τι
άλλο, οι εργασίες θα γίνονταν από ειδικούς, γνώστες του προγραμματισμού, της
οργάνωσης και εκτέλεσης εργασιών μεταφύτευσης, ειδικά μεγάλων-σε ηλικία και
διαστάσεις- δέντρων και όχι ότι θα γινόταν μόνο για να «ξεπλυθούν» οι ευθύνες.
Μεγάλο λάθος. Δεν έγινε καμία σοβαρή προετοιμασία των δέντρων που υποτίθεται πως
μεταφυτεύτηκαν αλλά ούτε και οι εργασίες μεταφύτευσης ήταν αυτές που θα εγγυόνταν
την επιβίωση των μεταφυτευμένων (υποτίθεται) δέντρων.
Συγκεκριμένα, για τη μεταφύτευση των μεγάλων αρμυρικιών (Tamarix pentandra) της
εκβολής, κάθε δενδροκόμος που θα σεβόταν τον εαυτό του και την επιστημονική του
κατάρτιση, θα τα προετοίμαζε με το κατάλληλο κλάδεμα το οποίο δεν θα έθιγε τους
ενεργούς οφθαλμούς και μάλιστα την άνοιξη. Επιπλέον, θα άφηνε μία περίοδο στα δέντρα
να προσαρμόσουν τουλάχιστον ένα μέρος των φυσιολογικών τους λειτουργιών, μέχρι την
εκρίζωση.
Η εκρίζωση
Στα 17 μεγάλα αρμυρίκια του Υγροτόπου Α’ Προτεραιότητας της εκβολής, δεν ελήφθη
καμία μέριμνα για την πρότερη αποκοπή των ριζών περιμετρικά του δέντρου προ της
εκρίζωσης, ώστε όταν το σκαπτικό μηχάνημα τα τραβήξει, να μη τραβήξει και σκοτώσει
μαζί με τα ριζίδια θρέψης και τις ρίζες στήριξης. Με έναν άγαρμπο τρόπο τα δέντρα
τραβήχτηκαν και στοιβάχτηκαν, φορτώθηκαν και μεταφέρθηκαν, δίνοντάς μας την ευκαιρία
να δούμε από κοντά πως τόσο οι ρίζες στήριξης όσο και οι ρίζες θρέψης είχαν τραβηχτεί
και κοπεί με βίαιο τρόπο, καθιστώντας έτσι την επανενεργοποίησή τους αμφίβολη.
Οι λάκκοι προορισμού
Για τη μεταφύτευση μεγάλων δέντρων, ο λάκκος προορισμού διανοίγεται, πληρώνεται με
νερό επανειλημμένα, μέχρι να μην απορροφά άλλο (σημείο κορεσμού του εδάφους). Μόνο
όταν οι εδαφικοί ορίζοντες οι οποίοι θα υποδεχτούν τα μεγάλα δέντρα είναι κορεσμένοι σε
νερό ΚΑΙ ΜΟΝΟ ΤΟΤΕ γίνεται η τοποθέτηση του δέντρου που μεταφυτεύεται. Δεν έγινε
τίποτα τέτοιο και μάλιστα σε μία ξηρότατη περίοδο που, ακόμη αν οι σπασμένες και βίαια
εξορυγμένες ρίζες επανενεργοποιηθούν, είναι αμφίβολο αν θα μπορέσουν να βρουν
εδαφικό νερό για να τραβήξουν. Αυτό από μόνο του μπορεί να προκαλέσει το θάνατο των
δέντρων.
Η «μεταφύτευση»
Τα δέντρα τοποθετήθηκαν χωρίς να ποτιστούν ΑΜΕΣΑ. Δηλαδή οι θύλακες παγιδευμένου
στο έδαφος αέρα, δεν διαλύθηκαν ώστε να εξασφαλιστεί η πλήρης επαφή των ριζών με το
έδαφος. Ο αέρας αυτός δύναται να αποβεί μοιραίος και ειδικά σε μεγάλης ηλικίας δέντρα
αυτό είναι το πιθανότερο. Επίσης, οι θύλακες αέρα δημιουργούν και προβλήματα στήριξης
των δέντρων. Έτσι, οι μικροκινήσεις που προκαλούνται από τη δύναμη του ανέμου
(ασθενούς ή ισχυρού) πάνω στον κορμό και ό,τι έχει απομείνει από τα κλαδιά, προκαλούν
περαιτέρω θραύση των μερών της ρίζας είτε αυτά είναι οι ρίζες στήριξης είτε οι ρίζες
θρέψης. Επίσης το έδαφος στο οποίο φυτεύτηκαν δεν εξετάστηκε από μηχανικής άποψης
ώστε να κριθεί το αν χρειαζόταν άμεση στήριξη τω δέντρων με πασσάλους ή αντηρίδεςώστε να αποφευχθούν οι παλινδρομικές κινήσεις λόγω της πίεσης του αέρα. Και φυσικά,
εφόσον δεν εξετάστηκε αυτή η παράμετρος, δεν ελήφθη και κανένα μέτρο προστασίας.
‘Ετσι όμως δεν γίνεται μεταφύτευση. Έτσι γίνεται απόρριψη καταδικασμένων σε θάνατο
δέντρων.
Η συντήρηση
Τα μεγάλα «μεταφυτευμένα» δέντρα έπρεπε να περάσουν σε φάση συντήρησης αμέσως
μετά τη μεταφύτευση. Με δεδομένο το ότι οι λάκκοι δεν πληρώθηκαν με νερό πριν τη
«μεταφύτευση» με τη διαδικασία που περιγράφηκε πιο πάνω, ώστε να κορεσθεί ο
εδαφικός ορίζοντας, η ανάγκη άμεσης και αποτελεσματικής άρδευσης είναι επιτακτική.
Μετά από όλα αυτά τα κακώς κείμενα, το πότισμα είναι δύσκολο γιατί πρέπει να
διανοιχτούν λάκκοι συγκράτησης του νερού γύρω από το κάθε δέντρο. Η πλήρωση τους
με νερό πρέπει να γίνεται με αργό ρυθμό για να προλαβαίνει το νερό να κατεισδύει προς
τις ρίζες και σε μεγάλη ποσότητα ώστε να αρχίσει να πληρώνει τους θύλακες αέρα που
σίγουρα βρίσκονται μέσα στο χώμα παγιδευμένοι.
Με αυτά για δεδομένα θα χρειάζονται κατ’ εκτίμηση 150-200 λίτρα για το κάθε δέντρο,
τουλάχιστον ανά 2 μέρες και για μία περίοδο 20 ημερών τουλάχιστον, μήπως και τα
κύτταρα που θα δώσουν νέα ριζικά τριχίδια ενεργοποιηθούν. Αυτό βέβαια εξαρτάται και
από τη σύσταση του εδάφους, που δεν την αναζήτησε κανείς και που αν περιέχει ικανή
ποσότητα άμμου, θα διευκολύνει μεν την κατείσδυση αλλά θα απαιτήσει άμεση στήριξη
των δέντρων για να επιτευχθεί η προσαρμογή τους. Με μία πρόχειρη εκτίμηση, χρειάζεται
βυτιοφόρο σε κάθε άρδευση με πολύ αργό ρυθμό στο πότισμα (17 δέντρα Χ 200 λίτρα
μας κάνουν 3,5 κυβικά ανά άρδευση ανά 2 μέρες). Αυτοί που ανέλαβαν την υποχρέωση
μεταφύτευσης και συντήρησης (το δεύτερο είναι αμφίβολο αν το ανέλαβε κανείς), πρέπει
να προβούν σε άμεση έναρξη εργασιών συντήρησης με πρόγραμμα που θα θέλαμε να
μας κοινοποιηθεί, για να ξέρουμε αν πράγματι εκτελούν συντήρηση μεταφυτευμένων
δέντρων ή αυτοσχεδιάζουν ή απλά πέταξαν τα δέντρα στο Μπλε Λιμανάκι.
Τι μπορούμε να περιμένουμε με τον τρόπο που έγιναν όλα;
Σίγουρα δεν περιμένουμε πολλά, όχι γιατί μεγάλα δέντρα μεταφυτεύτηκαν ανοιξιάτικα αλλά
γιατί ξεριζώθηκαν, μεταφέρθηκαν και τελικά πετάχτηκαν σε λάκκους όπως – όπως. Χωρίς
κανένα προγραμματισμό, χωρίς καμία μέριμνα για την εξασφάλιση πόρων συντήρησης,
χωρίς καμία φροντίδα. Και όλα αυτά ενώ διανύουμε την πιο ξηροθερμική άνοιξη των
τελευταίων ετών. Η προχειρότητα και η έλλειψη προγράμματος και λεπτότητας στους
χειρισμούς προϊδεάζουν για το χειρότερο.
Τα δέντρα πρακτικά είναι αθάνατα, μας λέει ο καθηγητής βιολογίας του Πανεπιστημίου της
Πάτρας, Γιάννης Μανέτας. Πράγματι είναι αθάνατα, εκτός από την περίπτωση που τα
σκοτώνουμε…
Ραφήνα 14-4-2024,
Μηνάς Τσακιρίδης
Πιστοποιημένος Αστικός Δενδροκόμος (Certified Arborist, ΕΑC)
Το έγγραφο του Μηνά Τσακιρίδη εστάλη στις 16/4/24 στο Δήμο Ραφήνας-Πικερμίου υπόψη Δημάρχου και Αντιδημάρχου Πρασίνου από την ανεξάρτητη δημοτική κίνηση "Γη & Ελευθερία", μαζί με το την παρακάτω επιστολή:
ΘΕΜΑ: Αίτημα ενημέρωσης σχετικά με τη «μεταφύτευση» των 17 αρμυρικιών της εκβολής και συστάσεις για αύξηση των πιθανοτήτων επιβίωσης των δέντρων
Κυρία Δήμαρχε,
Κύριε Αντιδήμαρχε,
Στο πλαίσιο του έργου διευθέτησης του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας στις 8.4.2024 «μεταφυτεύτηκαν» από το παρόχθιο πεζοδρόμιο της οδού Ευβοϊκού σε θέσεις που υπέδειξε ο Δήμος Ραφήνας-Πικερμίου στην περιοχή «Μπλε Λιμανάκι» Ραφήνας τα πρώτα 17 δέντρα (αλμυρίκια) από τα συνολικά 143 δέντρα του υγροτόπου Α’ προτεραιότητας της εκβολής. Για τα δέντρα αυτά είχε χορηγηθεί η υπ’ αριθμ.660644/22-11-23 έγκριση υλοτομίας του Δασαρχείου Πεντέλης βάσει αναληθούς βεβαίωσης της Διεύθυνσης Δασών Ανατολικής Αττικής, που έχει διαψευστεί από το WWF, τον Δρα Σταμάτη Ζόγκαρη,-ΕΛΚΕΘΕ και τον κ. Παν. Τρίγκα-Αν. Καθηγητή Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, όπως καλά γνωρίζετε, και για την οποία επιφυλασσόμαστε κάθε δικαιώματός μας. Έχουμε ήδη εκφράσει δημόσια την άποψή μας κατά της κοπής των δέντρων αυτών (όπως αρχικά ήταν το σχέδιο) και υπέρ της ανάγκης διατήρησής τους στον υγρότοπο Α΄ προτεραιότητας της εκβολής, που αποτελεί ενωσιακού ενδιαφέροντος προστατευόμενη περιοχή (“protected area”) σύμφωνα με την Οδηγία Πλαίσιο για τα Ύδατα, τόσο για λόγους αστικής βιωσιμότητας όσο και για λόγους οικοσυστημικών λειτουργιών που επιτελούν.
Η μεταφύτευση μέσα στα όρια του υγροτόπου Α΄ προτεραιότητας ήταν μια πρόταση της δημοτικής παράταξης «Γη και Ελευθερία», ως έσχατη «λύση» αντί της κοπής των δέντρων. Στην προκειμένη περίπτωση δεν τηρήθηκαν οι όροι της μεταφύτευσης όπως είχαν αποφασιστεί στο δημοτικό συμβούλιο Αρ. 2/25-1-24 (μελέτη ειδικών επιστημόνων, προετοιμασία, μεταφύτευση εντός υγροτόπου προκειμένου να διασφαλιστούν οι οικοσυστημικές υπηρεσίες τους κλπ.), πλην όμως παραλείφθηκε η αναφορά τους στην ανάρτηση της απόφασης στη «ΔΙΑΥΓΕΙΑ». Επιπλέον δεν τηρήθηκαν οι στοιχειώδεις επιστημονικές πρακτικές και προϋποθέσεις μεταφύτευσης μεγάλων δέντρων, όπως αναφέρει ο Μηνάς Τσακιρίδης, Πιστοποιημένος Αστικός Δενδροκόμος (Certified Arborist, ΕΑC) στο από 14/4/24 έγγραφό του που επισυνάπτουμε. Κατ’ αποτέλεσμα οι πιθανότητες επιβίωσης των δέντρων είναι πολύ μικρές, αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα.
Ειδικότερα, λαμβάνοντας υπόψη τον τρόπο και τις συνθήκες υπό τις οποίες έγινε η «μεταφύτευση», είναι επιτακτική ανάγκη η κατά γράμμα τήρηση των καλύτερων προϋποθέσεων δεδομένων των συνθηκών, συγκεκριμένα:
- Άφθονο πότισμα με υδροφόρα σύμφωνα με τις υποδείξεις του κ. Πιστοποιημένου Αστικού Δενδροκόμου κ. Τσακιρίδη (βλ. συνημμένη επιστολή).
- Στήριξη των δέντρων με συρματόσχοινα (3 έκαστο) προκειμένου να εξασφαλιστεί η πλήρης ακινησία τους και η μη διασάλευση του νέου ριζικού συστήματος, ειδικά επειδή τα δέντρα μεταφυτεύθηκαν στο μάτι του βοριά. Είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να αρχίσει να αποκτά λειτουργικότητα το κομμένο ριζικό σύστημα.
Τέλος, παρακαλούμε να μας ενημερώσετε:
- ποια υπηρεσία έχει αναλάβει την ευθύνη της συντήρησης και περιποίησης των μεταφυτεμένων δέντρων
- αν έχει καταρτιστεί πρόγραμμα ποτισμάτων και περιποίησης και ποιό
- αν υπάρχει πρόβλεψη εγκατάστασης αυτόματου ποτίσματος, που αποτελεί τη βέλτιστη λύση ποτίσματος, και πότε
- αν υπάρχει πρόβλεψη στήριξης των δέντρων και πότε.
Περιμένουμε την άμεση απάντησή σας και την ανάληψη δράσης από πλευράς σας, προκειμένου να εξασφαλιστούν οι καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις για την επιβίωση των 17 πολύτιμων μεγάλων αρμυρικιών και να μην αποδειχθεί ότι η μεταφύτευση αποτέλεσε απλώς ένα «πράσινο ξέπλυμα» (“green washing”) για την εξυπηρέτηση του έργου.
Εμμανουέλα Τερζοπούλου
Δημοτική Σύμβουλος
"Γη & Ελευθερία"
.jpg)
